Niewydolność serca, czyli stan w którym niewłaściwa struktura oraz działanie serca upośledza zdolność zapewnienia odpowiedniego przepływu krwi zgodnie z potrzebami organizmu.
Najczęstszymi przyczynami niewydolności serca są:
- zawał serca
- nadciśnienie tętnicze
- wrodzone wady serca
- migotanie przedsionków
- choroby zastawek
- kardiomiopatie
Niewydolność serca (łac. insufficiaentia cordis) należy do najpoważniejszych problemów zdrowotnych Polaków. Według szacunków choruje na nią w Polsce około 600-700 tys. osób. W ciągu najbliższych 25 lat przybędzie 25 tysięcy chorych! Przy takich szacunkach można mówić już o epidemii! Niewydolność serca jest problemem globalnym i wzrasta każdego roku. Liczba osób cierpiących na tę chorobę jest dwa razy więcej niż tych, którzy zmagają się z chorobami nowotworowymi.
Na chwilę obecną niewydolność serca jest chorobą o złym rokowaniu*. Śmiertelność chorych wynosi około 10% rocznie. Codziennie umiera 164 Polaków z powodu niewydolności serca, co oznacza 60 tys. zgonów rocznie. Połowa chorych umiera w ciągu 5 lat od rozpoznania choroby. Statystyki umieralności na niewydolność serca są dużo gorsze niż w przypadku raka piersi, jajników czy prostaty. Jakość życia osób z niewydolnością serca jest porównywalna do pacjentów z chorobami nerek, którzy dializują się trzy razy w tygodniu i gorsza niż pacjentów z wirusowym zapaleniem wątroby czy z depresją.
U osób po 65. roku życia niewydolność serca jest najczęściej pojawiającą się przyczyną pobytu w szpitalu. Zwykle zapadają na nią ludzie, którzy mają przeciążone lub uszkodzone serce. Do takiego stanu prowadzą nieleczone lub nieprawidłowo leczone schorzenia naczyniowo-sercowe. Poza tym serce, jak każdy organ, starzeje się i słabnie wraz z wiekiem. Zwykle traci wydolność z powodu zawału czy choroby wieńcowej. Zmiany miażdżycowe zwężają naczynia krwionośne, prowadząc z biegiem czasu do częściowego zamknięcia naczyń odżywiających mięsień sercowy przez zakrzep krwi. Ta część serca obumiera, przez co zmniejsza się sprawność całego serca. Często niewydolność serca spowodowana jest niewłaściwym leczeniem nadciśnienia tętniczego. Przeciążeniu serca sprzyjają również cukrzyca, nadczynność tarczycy, otyłość oraz chemioterapia przy leczeniu nowotworów.
Objawy niewydolności serca są zależne od stopnia jego uszkodzenia. Początkowym objawem może być zadyszka, niewielkie duszności, szybkie męczenie się przy prostych czynnościach. W miarę rozwoju choroby objawy dokuczają coraz bardziej, przybierając na sile. Pojawiają się obrzęki.
Szacunki rozwoju tej choroby są przerażające. Co piąta osoba w Polsce będzie chora na niewydolność serca.
Czy można zapobiec powstaniu choroby?
Niewydolności serca można zapobiegać poprzez odpowiednią kontrolę czynników ryzyka. Duży wpływa na wystąpienie choroby mają m.in. palenie papierosów, podwyższone wartości cholesterolu, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca.
Wczesne rozpoznanie niewydolności serca ma kluczowe znaczenie dla przebiegu choroby. Jednak u wielu chorych rozpoznanie niewydolności serca następuje zbyt późno.
Aby zabezpieczyć się przed zachorowaniem należy zastosować odpowiednie środki profilaktyczne. Najważniejszym z nich jest odpowiednia dieta, bogata w pełnowartościowe posiłki, warzywa oraz owoce. Unikanie używek, aktywność fizyczna a także regularne badania ogólne i kardiologiczne oraz leczenie chorób sercowo-naczyniowych.
*Na podstawie: Puls Medycyny Nr 2 (333) 1 Lutego 2017, Potrzebna zmiana modelu opieki nad chorymi na niewydolność serca. Prof. Dr hab. n. med. Małgorzata Lelonek, s. 16