Hipertensja

Nadciśnienie tętnicze można uznać za chorobę cywilizacyjną XXI wieku.

Jest główną przyczyną rozwoju choroby niedokrwiennej serca czy udaru mózgu, jednocześnie będąc jednym z najczęściej występujących schorzeń układu krążenia. Jeżeli występuje w wyniku zachorowań na inne choroby, jest nadciśnieniem wtórnym, natomiast gdy nie można zdiagnozować głównej przyczyny, mówimy o nadciśnieniu samoistnym. Jest chorobą przewlekłą, towarzyszą jej niepożądane skutki zdrowotne, rzadko udaje się ją w pełni pokonać, dlatego nie można jej lekceważyć, gdyż nieleczone nadciśnienie postępuje, prowadząc do zmian morfologicznych. Istnieje realny związek między występowaniem nadciśnienia a rozwojem miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca, w efekcie czego dochodzi do zawału mięśnia sercowego. Nadciśnienie charakteryzuje się wysokim ciśnieniem krwi w układzie naczyń, 140mmHg w przypadku ciśnienia skurczowego i 90mmHg w przypadku ciśnienia rozkurczowego.

Klasyfikacja wartości ciśnienia tętniczego:

Ciśnienie skurczowe Ciśnienie rozkurczowe

<120 i <80 – optymalne

120-129 i/lub 80-84 – prawidłowe

130-139 i/lub 85-89 – wysokie prawidłowe

140-159 i/lub 90-99 – I stopień nadciśnienia

160-179 i/lub 100-109 – II stopień nadciśnienia

≥180 i/lub ≥110 – III stopień nadciśnienia

≥140 i/lub <90 – Izolowane nadciśnienie skurczowe

Co wpływa na ciśnienie krwi?

Na ciśnienie krwi wpływ mają następujące czynniki:

• Genetyka
• Używki
• Wiek
• Płeć
• Brak aktywności fizycznej
• Zmęczenie, brak snu
• Nadwaga, otyłość
• Wysoki poziom cholesterolu
• Dieta
• Stres
• Ekstremalny wysiłek fizyczny
• Urbanizacja
• Rozwój cywilizacyjny
• Warunki klimatyczne
• Czynniki biogeograficzne

Ciśnienie tętnicze przy zawale

Objawy zawału mięśnia sercowego najczęściej są kojarzone z gniotącym i piekącym bólem dławicowym, a pozostałe symptomy nie są aż tak charakterystyczne. Ciśnienie tętnicze podczas ostrego zespołu wieńcowego może być w normie, obniżone lub podwyższone. Zmiany ciśnienia w trakcie zawału są nieprzewidywalne. Jego główną przyczyną jest zamknięcie światła tętnicy wieńcowej, co w konsekwencji prowadzi do obumarcia komórek serca, w wyniku czego przestają one pracować.

Więcej na ten temat w artykule: Serce – niezwykły mięsień

Wysokość ciśnienia zależy od objętości krwi, oporu naczyniowego, sztywności naczyń i siły skurczu serca.

Wysokie ciśnienie podczas zawału

Przy zawale rzadziej dochodzi do wzrostu ciśnienia tętniczego. Silnym bólom dławicowym podczas ostrych zespołów wieńcowych, często towarzyszy lęk, będący bodźcem stresowym, który pobudza układ nerwowy a tym samym wzrost adrenaliny. Hormon ten pobudza układ sercowo-naczyniowy, co powoduje wzrost ciśnienia. Towarzyszy temu również podwyższony puls.

Niskie ciśnienie podczas zawału

Hipotonia występuje, gdy w wyniku niedokrwienia mięśnia sercowego, zmniejsza się siła skurczu. Również w epizodach ostrych zespołów wieńcowych, ciśnienie może spadać. Zależy to także od rozległości zawału, ponieważ nie występuje przy małym zawale serca. Jednak każdy zawał niesie za sobą powikłania. Niektóre z nich powodują gwałtowne obniżenie ciśnienia tętniczego. Są to:

• Pęknięcie ściany serca
• Zaburzenia rytmu serca
• Pęknięcie mięśnia brodawkowatego oraz ostra niedomykalność zastawki mitralnej
• Ostra niewydolność serca
• Pęknięcie przegrody międzykomorowej

Najczęstszymi objawami zawału serca są:

• Ból w klatce piersiowej, nierzadko połączony z bólem brzucha i wymiotami
• Duszność
• Kołatanie serca
• Przyspieszone tętno

Zdarza się także, że nie występują żadne objawy lub jak w przypadku cukrzyków są nietypowe. Wówczas mówimy o cichym zawale.

Wpływ ciśnienia tętniczego na choroby serca

W przypadku niedomykalności zastawki aortalnej występuje bardzo wysokie ciśnienie skurczowe oraz niskie ciśnienie rozkurczowe. Ostrej niedomykalności towarzyszy tachykardia. Z kolei nerwicy serca nieobce są skoki ciśnienia, które powodują nadmierną reakcję na bodźce. Zmniejsza się tolerancja na wysiłek fizyczny, stres czy emocje. Pojawia się ból głowy, kłujący ból serca, uczucie kołatania, a także nadmierne pocenie się. Najpowszechniejszą jednak chorobą jest migotanie przedsionków. Przebiega ona w różny sposób. Może mieć postać utrwaloną lub pojawia się napadowo. Jej także towarzyszą duszności, osłabienie, przyspieszone tętno oraz nadmierna potliwość.

Nadciśnienie tętnicze w ciąży

Bardzo częstym zaburzeniem ciążowym jest nadciśnienie tętnicze. Wysokie ciśnienie może stanowić zagrożenie zarówno dla matki jak i płodu.

Nadciśnienie tętnicze w ciąży dzielimy na nadciśnienie przewlekłe, czyli takie, które występowało jeszcze przed ciążą, oraz na nadciśnienie ciążowe, czyli takie, które pojawiło się wraz z ciążą. Jest wywołane przez zmiany zachodzące w trakcie ciąży, a po jej zakończeniu ustępuje.

Za nieprawidłowe ciśnienie tętnicze uznawane jest ciśnienie powyżej 140/90mmHg. Wymaga ono interwencji lekarskiej, ponieważ może doprowadzić do gestozy, czyli zatrucia ciążowego, a nawet białkomoczu, który pojawia się podczas stanu przedrzucawkowego. Towarzyszą mu nagłe skoki ciśnienia, zatrzymanie się wody w organizmie, co wywołuje obrzęki na całym ciele oraz wspomniany wyżej białkomocz. Stan przedrzucawkowy powoduje wymioty, zmęczenie, ból głowy a nawet problemy z widzeniem, duszności, ból brzucha i nadwrażliwość na światło. Bardzo łatwo wtedy również o siniaki, ponieważ pojawiają się nawet po lekkim urazie. Stan przedrzucawkowy wywołany może być także przez stan, gdy w łożysku naczyniowym znajduje się zbyt duża objętość krwi, a także przez upośledzoną syntezę cytokin, nadmierne rozciągnięcie macicy lub jej niedokrwienie, nadwrażliwość ośrodkowego układu nerwowego czy uszkodzenie nabłonków.

Jeżeli stan przedrzucawkowy nie zostanie w porę zdiagnozowany, a przyszła matka objęta leczeniem, spowoduje to pojawienie się rzucawki. Rzucawka to stan, w którym pojawiają się drgawki, towarzyszy jej bardzo wysokie ciśnienie krwi, zagrażające nie tylko płodowi, ale także życiu matki. W skutek nadciśnienia może dojść nawet do niedotlenienia mózgu.. Oprócz tego nadciśnienie w ciąży może także doprowadzić do zaburzenia krzepnięcia krwi, niewydolności krążenia oraz nerek, uszkodzenia wątroby lub nawet jej pęknięcia.

Jeśli matka cierpi na nadciśnienie, u jej nienarodzonego dziecka mogą pojawić się liczne nieprawidłowości, a także niedotlenienie wewnątrzmaciczne, przedwczesne odklejenie się łożyska, co powoduje wcześniaczy poród, a także hipotrofia, czyli zahamowanie wzrostu wewnątrzmacicznego. Efektem nadciśnienia nierzadko są poronienia.

Leczenie nadciśnienia w ciąży

Przyszła mama może je obniżać za pomocą odpowiednich lekarstw oraz diety wolnej od przetworzonych produktów, glutaminianu sodu oraz soli. Zdarza się jednak, że to nie pomaga, a gdy pojawia się stan przedrzucawkowy lekarze decydują się na wywołanie akcji porodowej. By kontrolować rozwój płodu przyszłe mamy zaopatrują się w detektory tętna płodu: DETEKTORY TĘTNA PŁODU

Nadciśnieniu i spowodowanemu przez nie zagrożeniu ciąży towarzyszy stres i strach o zdrowie dziecka. Dzięki detektorowi można w każdej chwili sprawdzić czy tętno jest w normie, a także przeżyć wzruszające chwile, słuchając jego bicia serca.

Nadciśnienie tętnicze – dieta

Kluczem do sukcesu jest zdrowa, zbilansowana dieta. Do produktów żywnościowych zapobiegających wzrostowi ciśnienia tętniczego należą świeże warzywa, owoce, chude mięso, ryby oraz pełnoziarniste pieczywo. Brak kontroli przy nadciśnieniu tętniczym prowadzi do chorób układu krwionośnego. Co jeść by unormować ciśnienie krwi?

Nadciśnienie a nienasycone kwasy tłuszczowe

Nienasycone kwasy tłuszczowe są niezbędne w codziennej diecie, ponieważ są m. in. niezbędnymi składnikami budulcowymi komórek, prowadzą transport lipidów we krwi, wykazują zdolność agregacji płytek krwi oraz zwiększają przepływ krwi przez naczynia wieńcowe serca. Nie są syntetyzowane w organizmie, dlatego należy je dostarczyć z pożywieniem. Źródłem kwasów omega-6 i omega-3 są np. olej lniany, rzepakowy, sojowy, olej rybny: z łososia, sardynek, śledzia, tran z wątroby dorsza, olej kukurydziany, słonecznikowy, arachidowy i in.

Nadciśnienie a waga ciała

Masa ciała ma bezpośredni wpływ na wysokość ciśnienia tętniczego. Otyłość lub nawet lekkie podwyższenie wskaźnika BMI sprzyja powikłaniom naczyniowo-sercowym. Nadwaga jest największym czynnikiem predysponującym do wystąpienia nadciśnienia tętniczego oraz zaburzeń metabolicznych. Dlatego stała waga i kontrola masy ciała jest tak istotna.

Nadciśnienie a sól kuchenna

Niewielka ilość soli poprawia smak potraw oraz pomaga obniżyć poziom sodu we krwi, który jest odpowiedzialny za procesy regulujące ciśnienie. Jej spożycie w małych ilościach nie jest szkodliwe dla zdrowia, a ponadto wpływa dobrze na kurczliwość mięśnia sercowego. Sól warto jednak zastąpić aromatycznymi ziołami i naturalnym przyprawami.

Nadciśnienie a alkohol i inne używki

Palenie tytoniu ma szczególne znaczenie dla osób chorujących na nadciśnienie, ponieważ zwiększa ryzyko chorób układu krążenia. Tak dzieje się również w przypadku stosowania narkotyków i dopalaczy. Podobnie jak systematyczne nadużywanie alkoholu, przy czym ograniczenie lub najlepiej zaprzestanie spożywania napojów wysokoprocentowych bezpośrednio prowadzi do obniżenia ciśnienia.

Nadciśnienie a ruch

Nie można zignorować korelacji między kondycją a zdrowiem. Umiarkowana lecz systematyczna aktywność fizyczna wpływa pozytywnie na układ krążenia. Nie tylko obniża ciśnienie, ale także zwiększa wydolność serca płuc. Ruch pomaga utrzymać prawidłową masę ciała, przeciwdziała cukrzycy, wpływa korzystnie na metabolizm lipidów, co pomaga zmniejszyć ryzyko chorób serca. Bieganie, pływanie a nawet zwykły, lecz regularny spacer jest zbawienny dla zdrowia nie tylko fizycznego, ale także psychicznego.

Nadciśnienie a stres i zmęczenie

Nadciśnienie ma ścisły związek z długotrwałym stresem psychiczno-społecznym, przeciążeniem, a także z emocjami, takimi jak tłumiony gniew, frustracja, niepokój. Brak dystansu wobec obowiązków, przemęczenie, brak snu, pęd życia, nieumiejętność odpoczynku niekorzystnie wpływają na układ nerwowy.

Zmiana nawyków musi dotyczyć także leczenia farmakologicznego. Nic nie zastąpi porady lekarskiej. Zdyscyplinowanie się do prowadzenia zdrowego, higienicznego trybu życia, podjęcie aktywności fizycznej, spożywania dużej ilości warzyw, chudego mięsa oraz wody zamiast słodzonych napojów, wypoczynek, sen korzystnie wpływają na układ krwionośny i pomagają obniżyć ciśnienie. Warto również kontrolować jego poziom za pomocą ciśnieniomierzy.

Źródła:

• Gajewski P. (red.), Interna Szczeklika 2015. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2015, s. 199–213, 238–248, 292–293.
• Miyakoda H., Kitamura H., Kinugawa T., Cardiac neurosis: exercise tolerance and the role of sympathetic activity. Japan. J. Med., 1990, 29, 5: 493–499.
• Management of High Blood Pressure in Adults. A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines in Hypertension 2017
• Association between Systolic Blood Pressure and Dementia in the Whitehall II cohort study: role of Age, Duration and Threshold Used to Define Hypertension in European Heart Journal 2018